Μια ευχάριστη έκπληξη περιμένει τους θαυμαστές του Ντάριο Φο, που πέθανε πριν από λίγες ημέρες σε ηλικία 90 ετών στο Μιλάνο. Η κινηματογραφική εταιρεία New Star εξασφάλισε την ταινία «Lo svitato», που γύρισε το 1956 ο Κάρλο Λιτσάνι σε σενάριο δικό του και του Ντάριο Φο, ο οποίος είναι και ο πρωταγωνιστής δίπλα στη σύζυγό του Φράνκα Ράμε. Με το «Lo svitato», που δεν έχει προβληθεί ποτέ στην Ελλάδα, ο Φο κάνει την πρώτη του επαφή με το ψυχαγωγικό σινεμά (ο τίτλος θα μπορούσε να αποδοθεί ελεύθερα ως «Ο τρελούτσικος»).

Η ταινία τείνει προς το κινηματογραφικό είδος του μπουρλέσκ, με τον μελλοντικό δραματουργό και θεατρικό σκηνοθέτη στον ρόλο ενός εκκεντρικού κακομοίρη κατεργαράκου, αγαθού και ονειροπόλου, με απίθανες  χαρισματικές αθλητικές επιδόσεις, αλλά ταυτόχρονα με μια απελπιστική αδεξιότητα. Είναι ο Αχιλλέας ένας μεταφορέας-«ρεπόρτερ» εφημερίδας, ο άνθρωπος για όλες τις δουλειές, αφελής, τολμηρός αλλά και κατεργάρης, με κότσια και φαντασία.

Ο Αχιλλέας ονειρεύεται να γίνει δημοσιογράφος και αποφασίζει να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα, όταν ο επιχειρηματίας φίλος του, Τζίτζι, επικαλείται την ευστροφία του για να τον κατευθύνει. Προετοιμάζουν από κοινού μια μεγάλη κλοπή. Με στόχο να ανακοινώσουν πρώτοι την είδηση στην εφημερίδα, αλλά βέβαια το σχέδιο θα πάει στράφι και ο Αχιλλέας θα επιστρέψει στη συνηθισμένη και άθλια πραγματικότητά του...

 Η ταινία μπορεί να θεωρηθεί αναπαράσταση μιας κωμικής κατάστασης βγαλμένης από την Commedia dell'arte, με αρκετή υπερβολή και ασυνήθιστα γεγονότα. Βεβαίως πίσω από το ύφος της εκκεντρικής κωμωδίας, ο αριστερός Κάρλο Λιτσάνι κάνει μια καυστική κριτική της κοινωνίας και το αποτέλεσμα είναι ένας «ροζ» νεορεαλισμός που χαμογελά και προκαλεί τις κωμωδίες της εποχής να συνεχίσουν να χαμογελούν, στη σκοτεινή κοινωνική εικόνα του νεορεαλισμού. 

Το «Lo svitato» όμως είναι μια ιστορική ταινία και για τη συνάντηση των Φο - Ράμε επί του σελιλόιντ. Με την πολυαγαπημένη του σε όλη τη ζωή του Ράμε (η οποία πέθανε το 2013) ο Φο γνωρίστηκε το 1951. Δούλεψαν στην παραγωγή της επιθεώρησης «Εφτά ημέρες στο Μιλάνο» και μετά από λίγο καιρό αρραβωνιάστηκαν. Συμπτωματικά, αυτό έγινε τον ίδιο χρόνο που ο Φο είχε προσκληθεί να παρουσιάσει τη ραδιοφωνική εκπομπή «Κοκορίκο» στην Εθνική Ραδιοφωνία της Ιταλίας. Εκανε 18 σατιρικούς μονολόγους όπου μετέτρεπε βιβλικές ιστορίες σε πολιτική σάτιρα. Οι αρχές, σκανδαλισμένες, ακύρωσαν την εκπομπή.

Οσο για τον Κάρλο Λιτσάνι, ανήκει στους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ιταλικού σινεμά εκείνης της περιόδου (δεκαετία 1950 και 1960). Ο Λιτσάνι θήτευσε, εκτός άλλων, και στο πολιτικοποιημένο ντοκιμαντέρ, είδος που τον βοήθησε στην εξιστόρηση ιστορικών δραμάτων όπως τα «Η ιστορία των φτωχών εραστών», «Ο επαναστάτης», «Το χρυσάφι της Ρώμης», «Η δίκη της Βερόνας». Ως σκηνοθέτης δούλεψε σε όλα τα είδη, καθαρός επαγγελματίας: κωμωδίες, σπαγγέτι γουέστερν, ταινίες κατασκοπείας, ερωτικές περιπέτειες. Το αστυνομικό φιλμ «Ληστές στο Μιλάνο» (1968), με πρωταγωνιστή τον Τζιαν Μαρία Βολοντέ, ανήκει στις μεγάλες στιγμές της καριέρας του.

πότε & πού:

Στους κινηματογράφους Ζέφυρος (Τρώων 36, Θησείο, τηλ. 210 3462.677) και Στούντιο (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, Πλ. Αμερικής, τηλ. 210 8640.054) από την Πέμπτη 20/10.