Μικρασιατικός Σύλλογος Ν. Ευκαρπίας ΟΥΣΑΚ: Το έθιμο που έχει συμβολικό χαρακτήρα και συνδέεται με τους απελευθερωτικούς αγώνες του Ελληνισμού
Το Ουσάκ, γεωγραφικά, βρίσκεται στην περιοχή της αρχαίας Φρυγίας, στα σύνορα με την Λυδία, τόπο όπου οι Θρακομακεδόνες Φρύγες εγκαταστάθηκαν αφού πέρασαν στη Μικρασιατική χερσόνησο. Λάτρευαν το θεό Διόνυσο και υποδέχονταν τον ερχομό της Άνοιξης με γλέντια και μεταμφιέσεις. Φαίνεται ότι από εκεί έλκουν την καταγωγή τους τα αποκριάτικα αυτά έθιμα της Μ. Ασίας, τα οποία εξελίχθηκαν και τροποποιήθηκαν με την πάροδο του χρόνου και τις αλλαγές των συνθηκών.
Το έθιμο έχει συμβολικό χαρακτήρα που συνδέεται με τους απελευθερωτικούς αγώνες του Ελληνισμού, ενώ ταυτόχρονα είναι και ένα χορευτικό δρώμενο που εξελισσόταν ως εξής: Δημιουργούσαν μπουλούκια και γύριζαν στους δρόμους χορεύοντας. Στο έθιμο αυτό συμμετείχαν μόνο άνδρες, νεαρά και ανύπαντρα κυρίως άτομα.
Αναπαράσταιναν τον τρόπο ζωής των αρματολών, συμπεριλαμβανομένου και του εθίμου του γάμου. Τα πρόσωπα της ομάδας ήταν, οι τσολιάδες, τα ζεϊμπέκια, τα κατιντζίκια, ο αράπης και ο παλιάτσος. Ανάμεσα σ’ αυτούς, ο γαμπρός και η νύφη. Οι τσολιάδες φορούσαν παραποιημένη φουστανέλα, και ήταν αρματωμένοι με φυσεκλίκια, φυσίγγια, σπαθιά, μαχαίρια, όπλα μονόκαννα και δίκαννα και περίστροφα. Τα ζεϊμπέκια ήταν ντυμένα παραποιημένοι ζεϊμπέκηδες. Ήταν κι αυτοί εξ ίσου αρματωμένοι με τους τσολιάδες. Αμφότεροι φορούσαν κάλτσες με φούντες και κουδούνια. Τα κατιντζίκια, δηλαδή οι γυναίκες της ομάδας, ήταν άνδρες ντυμένοι με γυναικεία ρούχα.
Μία απ’ αυτές ήταν η νύφη. Φορούσαν παραποιημένη γυναικεία ενδυμασία, ενώ τον ρόλο τους τον έπαιρναν μικροκαμωμένοι άνδρες. Ο αράπης, ήταν ασχημομούρης και με την σχετική καμπούρα. Είχε το πρόσωπό του μουντζουρωμένο και κρατούσε ένα ραβδί ή ένα ξύλινο γουδοχέρι η ακόμα ένα κουδούνι. Προσπαθούσε να χαλάσει το γάμο πειράζοντας τη νύφη, τα κατιντζίκια, και τον κόσμο που ακολουθούσε το μπουλούκι. Πολύ σημαντικός ήταν ο ρόλος του παλιάτσου, ο οποίος είχε ελεύθερη επιλογή στο ντύσιμό του, φορούσε όμως απαραίτητα ένα πανύψηλο κωνικό καπέλο με κουδούνια. Ήταν στολισμένος με όποιο τρόπο ήθελε και κρατούσε στα χέρια του ένα ρόπαλο ή δύο μακριά και πλατιά ξύλα που τα χτυπούσε μεταξύ τους.
Με τη δυνατή φωνή του προειδοποιούσε για την άφιξη των καρναβαλιών. Τα καρναβάλια συνόδευε μουσική κομπανία, ενσωματωμένη με την καρναβαλική ομάδα, που αποτελείτο από ούτι, βιολί, νταούλι ή ότι μουσικό όργανο διέθεταν. Το τελετουργικό είχε ως εξής: Νωρίς το απόγευμα της Κυριακής της Τυρινής, τα μέλη της ομάδας συγκεντρώνονταν σε ένα σπίτι και αφού ντύνονταν έβγαιναν στους δρόμους.
Δημιουργούσαν μία πομπή και περνούσαν από τα σπίτια της γειτονιάς, ξεκινώντας από τα σπίτια των προυχόντων. Τα όργανα έπαιζαν και τα παλικάρια προχωρούσαν με τον παλιάτσο μπροστά, να ανοίγει τον δρόμο. Ο αράπης έτρεχε γύρω από την ομάδα επιχειρώντας να πλησιάσει τη νύφη και να ερωτοτροπήσει μαζί της. Τα παλικάρια όμως τον απομάκρυναν, δίνοντάς του σπαθιές στην καμπούρα. Σε κάθε σπίτι που έφθαναν, ζητούσαν από τον νοικοκύρη την άδεια να χορέψουν. Η δε νοικοκυρά έστελνε με κάποιο από τα παλικάρια της οικογένειας δίσκο με μεζέδες και σπιτικό ρακί. Οι γυναίκες του σπιτιού δεν εμφανίζονταν, έβλεπαν μόνο από τα παράθυρα. Αφού χόρευαν με την ψυχή τους, ο αρχηγός της ομάδας έδινε το σύνθημα της αναχώρησης για το επόμενο σπίτι.
Νυχτώνοντας, επέστρεφαν στα σπίτια τους, ξεντύνονταν και τακτοποιούσαν τα ρούχα στα μπαούλα για να τα χρησιμοποιήσουν την επόμενη χρονιά.
Για τον Μικρασιατικό Σύλλογο Ν. Ευκαρπίας «ΟΥΣΑΚ»
Σοφία (Φούλη) Καραγαβριηλίδου, χοροδιδάσκαλος
