Με τα βλέμματα όλων στην Αγκυρα καρφωμένα πάνω του και το FBI να φυλά τα νώτα του -μια και όπως αποκαλύφθηκε, έχει μπει εδώ κι έναν μήνα σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων- ο 34χρονος Τουρκοϊρανός έμπορος χρυσού Ρεζά Ζαράμπ έκανε χθες την πρώτη εδώ και πολύ καιρό εμφάνισή του ενώπιον δικαστηρίου στο Μανχάταν, καθήμενος όχι στο εδώλιο του κατηγορούμενου, όπως είχε αρχικά οριστεί, αλλά του βασικού μάρτυρα κατηγορίας στη σημαντικότερη δικαστική υπόθεση στα χρονικά των διμερών σχέσεων ΗΠΑ και Τουρκίας.

«Τα αποδεικτικά στοιχεία πρόκειται να αποκαλύψουν μια απάτη πραγματικά παγκόσμιων διαστάσεων», είχε αναφέρει λίγες ώρες νωρίτερα ο εισαγγελέας της έδρας στην εναρκτήρια εισήγησή του. «Αφορά δισεκατομμύρια δολάρια που διακινήθηκαν από το Ιράν μέσω μιας τεράστιας απάτης, που επηρέασε τις οικονομίες χωρών της Μέσης Ανατολής και γινόταν με τις πλάτες υπουργών του Ιράν και της Τουρκίας».

Εχοντας ήδη παραδεχθεί την ενοχή του σε επτά κατηγορίες, μεταξύ αυτών συνωμοσία, παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, τραπεζική απάτη και ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, ο Ζαράμπ -γνωστός και ως ο... «Χρυσοδάκτυλος» του Ταγίπ Ερντογάν- άρχισε λοιπόν από χθες να «κελαηδά» και δημοσίως.

«Οι Ιρανοί δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν σε διεθνείς συναλλαγές τα έσοδα που είχαν από τις πωλήσεις φυσικού αερίου και πετρελαίου», ανέφερε, εξηγώντας πώς στήθηκε το κόλπο μέσω λαθρεμπορίου χρυσού και πλαστών αγορών τροφίμων για το ξέπλυμα ιρανικών πετροδολαρίων μέσω τουρκικών τραπεζών.

Με το... καλημέρα «κάρφωσε» τον έτερο συλληφθέντα στις ΗΠΑ και ως εκ τούτου μοναδικό παρόντα στη δίκη κατηγορούμενο (σε σύνολο εννέα): τον Χακάν Ατίλα, πρώην αναπληρωτή γενικό διευθυντή της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank. «Συνέδραμε στο να φαίνεται ότι το κόλπο μας ήταν σύννομο με τις αμερικανικές κυρώσεις», δήλωσε ο Ζαράμπ, ρίχνοντας στη συνέχεια τις πρώτες μεγάλες «βόμβες».

Υποστήριξε ότι το κόλπο αρχικά δούλευε μέσω της ιδιωτικής τουρκικής τράπεζας Aktif Bank, στην οποία κατάφερε να ανοίξει λογαριασμό -ανέφερε- χάρη στην παρέμβαση του τότε υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας, Εγκεμέν Μπαγίς.

Η τράπεζα σημειωτέον ανήκει στον όμιλο Çalik Group του δισεκατομμυριούχου και προσωπικού φίλου του Ερντογάν, Αχμέτ Τσαλίκ, ο οποίος δραστηριοποιείται στους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας, των ακινήτων, των τηλεπικοινωνιών (είναι μεταξύ άλλων ιδιοκτήτης της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας Sabah), των ορυχείων και της ενέργειας, ενώ ένα όχι και τόσο μακρινό φεγγάρι είχε υπό τη δούλεψή του, ως οικονομικό διευθυντή του, τον μετέπειτα γαμπρό του Τούρκου προέδρου και νυν υπουργό Ενέργειας της γείτονος, Μπεράτ Αλμπαϊράκ.

Ωστόσο οι συναλλαγές του με την Aktif Bank σταμάτησαν έπειτα από κάποιο διάστημα, κατέθεσε ο Ζαράμπ, καθώς η τράπεζα έλαβε προειδοποίηση από τις ΗΠΑ και έκλεισε τον λογαριασμό. Σε αναζήτηση λοιπόν νέου «πλυντηρίου», απευθύνθηκε στην κρατική Halkbank. Για να εξασφαλίσει την αγαστή συνεργασία της, δήλωσε, χρειάστηκε να δωροδοκήσει το 2012 τον τότε υπουργό Οικονομίας της Τουρκίας, Ζαφέρ Τσαλαγιάν, με περίπου 60 εκατ. δολάρια.

Οχι τυχαία, ο Τσαλαγιάν αναφέρεται στη λίστα των συνολικά εννέα κατηγορουμένων για την υπόθεση από τις αρχές των ΗΠΑ, ενώ μαζί με τον Μπαγίς συγκαταλεγόταν στους τέσσερις Τούρκους υπουργούς που, επί πρωθυπουργίας Ερντογάν το 2013, είχαν αναγκαστεί να παραιτηθούν στη δίνη των σκανδάλων διαφθοράς που συγκλόνισαν την Τουρκία, με εμπλοκή του ονόματος και του γιου του Ερντογάν, Μπιλάλ.

Ετερος συμπρωταγωνιστής στα σκάνδαλα ήταν και ο Ζαράμπ, γνωστός μεταξύ άλλων και ως μέγας ευεργέτης φιλανθρωπικής οργάνωσης που έχει ιδρύσει η πρώτη κυρία της Τουρκίας, Εμινέ. Τότε, στα τέλη του 2013, είχε βουίξει ο τόπος με τις διαρροές υποκλαπεισών τηλεφωνικών συνομιλιών - τις οποίες η Αγκυρα είχε αποδώσει σε «δάκτυλο» του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιεροκήρυκα Γκιουλέν (όπως κάνει και τώρα με την εν εξελίξει δίκη).

«Τελικά, η υπόθεση εκείνη κουκουλώθηκε με δωροδοκίες», υπενθύμισε στην εναρκτήρια εισήγησή του ο εισαγγελέας στη δίκη στο Μανχάταν, μνημονεύοντας το μετέπειτα πογκρόμ κατά αστυνομικών και εισαγγελέων που μετείχαν στις έρευνες στην Τουρκία.

«Οι ίδιοι διεφθαρμένοι υψηλόβαθμοι Τούρκοι αξιωματούχοι έδωσαν εντολή στον Ζαράμπ να προσφέρει ακόμη περισσότερα χρήματα σε δικαστές, εκατομμύρια σε δωροδοκίες, έτσι ώστε όλα να εξαφανιστούν». Ομως έκτοτε, ανέφερε, η αντικατασκοπία του FBI ξεκίνησε τις δικές της έρευνες, «ένωσε τα κομμάτια και τα στοιχεία που βρήκαν μας δίνουν την ίδια εικόνα που είχαν αρχικά σχηματίσει οι τουρκικές αστυνομικές αρχές»...