Ημερίδα με θέμα «Αιθαλομίχλη: επιπτώσεις και τρόποι αντιμετώπισης» πραγματοποίησαν από κοινού την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2014 στις 6 μ.μ. στο πρώην Δημαρχείο Πεύκων οι Σύλλογοι Γονέων των Νηπιαγωγείων, του 1^ου, 2^ου, 3^ου, 4^ου Δημοτικού Σχολείου, Γυμνασίου, Λυκείου Πεύκων την Ένωση Συλλόγων Γονέων Πεύκων και ο Σύλλογος Κατοίκων Πεύκων ΟΙΚΟ-ΟΡΑΜΑ. Το θέμα που μας «καίει» ανέλυσαν οι εισηγητές: κ. Κώστας Νικολάου, χημικός-περιβαλλοντολόγος, η κ. Κων/ντίνη Σαμαρά, καθηγήτρια, δ/ντρια του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Τμήματος Χημείας του Α.Π.Θ. και ο κ. Λάζαρος Σιχλετίδης, καθηγητής Α.Π.Θ., τ.δ/ντής της Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής του Νοσ. Γ.Παπανικολάου.

                Μετά την ανησυχία γονέων των σχολείων για την πολύ έντονη οσμή που παρατηρείται στα Πεύκα, ειδικά το βράδυ, αλλά και νωρίς το πρωί οι ομιλητές μας μίλησαν για τις πιθανές αιτίες στις οποίες μπορεί να οφείλεται το φαινόμενο αυτό.

                Η χρήση μη κατάλληλων υλικών προς καύση (βαμμένα ξύλα, έπιπλα, υγρά ξύλα, κακή ποιότητα πέλετ), η χρήση μη πιστοποιημένων εστιών καύσης (ανοιχτά τζάκια, σόμπες παλιού τύπου) και η μεταφορά από ανέμους της ρύπανσης της πόλης στην περιοχή μας, είναι τα βασικότερα αίτια για το φαινόμενο της έντονης οσμής, αλλά και της ρύπανσης της ατμόσφαιρας εξωτερικά, αλλά και εσωτερικά.

                Όπως ανέφερε η κ.Σαμαρά συμπερασματικά:

● Το ξύλο και γενικά η βιομάζα αποτελεί μία ανανεώσιμη πηγή ενέργειας με κόστος χαμηλότερο από εκείνο άλλων καυσίμων. Ωστόσο, αποτελεί μία σημαντική πηγή ρύπανσης της ατμόσφαιρας κατά τη χειμερινή περίοδο για το λόγο  ότι χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλότερες εκπομπές σωματιδίων σε σύγκριση με το πετρέλαιο.

● Από το 2010, η ατμοσφαιρική ρύπανση στη Θεσσαλονίκη αυξάνεται σημαντικά κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου εξαιτίας της  εκτεταμένης πλέον καύσης ξύλου και πέλλετ για οικιακή θέρμανση.

● Η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας επιδεινώνεται αισθητά όταν η καύση γίνεται σε ένα πυκνοδομημένο περιβάλλον, με μικρή δυνατότητα διασποράς των   εκπομπών, και όταν επικρατούν δυσμενείς μετεωρολογικές συνθήκες (άπνοια και θερμοκρασιακή αναστροφή).

● Το χειμώνα του 2013, η καύση βιομάζας συνεισέφερε, κατά μέσο όρο, κατά 35% στις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων με τη συνεισφορά να φθάνει το 70% τις ημέρες που σημειώθηκαν επεισόδια ρύπανσης.

● Οι συγκεντρώσεις των σωματιδίων και των συστατικών τους είναι υψηλότερες κατά τις βραδυνές ώρες και κατά τις Κυριακές.

                Και προτείνει μέτρα αντιμετώπισης (μόνιμα και όχι μόνον έκτακτα):

● Μείωση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης

● Διεύρυνση των κριτηρίων πρόσβασης στα επιδόματα θέρμανσης με πετρέλαιο / επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης από τις αρμόδιες υπηρεσίες

● Επιδότηση της χρήσης μη-ρυπογόνων τρόπων θέρμανσης (φυσικό αέριο, ηλιοθερμικά συστήματα)

● Επιδότηση της  μετατροπής απλών ανοικτών τζακιών σε ενεργειακά

● Έλεγχο της ποιότητας και πιστοποίηση της βιομάζας και των συσκευών καύσης

● Διεύρυνση της πρόσβασης σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας (θερμομόνωση σπιτιών)

● Επιθεώρηση και συντήρηση καμινάδας

● Έλεγχος της καμινάδας για εκπομπή μαύρου καπνού. Η σωστή καύση παράγει μόνο ένα λεπτό θύσανο λευκού ατμού. Όσο πιο μαύρος και πυκνός είναι ο καπνός, τόσο περισσότεροι ρύποι εκπέμπονται και τόσο περισσότερο ξύλο καταναλώνεται.

● Τακτική, σε ετήσια βάση, συντήρηση της καμινάδας για αποφυγή διαφυγών ρύπων και κινδύνου ανάφλεξης.

● Απόδοση – Οικονομία

● Επιλογή συσκευής υψηλής απόδοσης. Οι σόμπες που καίνε pellet ξύλου θεωρούνται ως οι πλέον αποδοτικές με απόδοση >80%.

● Με κατάλληλη θερμομόνωση του σπιτιού επιτυγχάνεται επίσης εξοικονόμηση καυσίμου.

● Περιορισμός της ρύπανσης του αέρα εσωτερικών χώρων

● Μετατροπή των απλών ανοικτών τζακιών σε ενεργειακά ή χρήση Direct-vent units που εισάγουν εξωτερικό αέρα για τη φωτιά και την απαγωγή των καυσαερίων.

●Τακτικός φυσικός εξαερισμός των εσωτερικών χώρων.

Ο κ.Σιχλετίδης ανέφερε ότι η ανθρωπότητα κινδυνεύει από το κάπνισμα, την παχυσαρκία, την κακή διατροφή, τη ρύπανση της ατμόσφαιρας (εξωτερικής και εσωτερικής). Με τη ρύπανση του οικιακού περιβάλλοντος με το κάπνισμα και τη χρησιμοποιούμενη ενέργεια,  παρατηρήθηκε αύξηση των πνευμονοπαθειών.

                Το φαινόμενο της αιθαλομίχλης (καπνός+ ομίχλη) επανεμφανίζεται στις πόλεις με τη χρήση της βιομάζας ως μέσου θέρμανσης. Η συγκέντρωση των σωματιδίων Ρ10 δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 50 mg/κ.μ.  για περισσότερες από 35 μέρες το χρόνο και αυτή των Ρ2.5 τα 25 mg/κ.μ. Και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη οι υπερβάσεις ήταν για πολύ περισσότερες μέρες το χρόνο (84 και 87 αντίστοιχα το 2011). Από μελέτες παρατηρήθηκε Αύξηση συνολικής θνητότητας κατά 6%  για κάθε αύξηση των PM2,5 κατά 10 μg/m³  Επίσης παρατηρήθηκε Αύξηση καρδιαγγειακής θνητότητας κατά 11% για κάθε αύξηση των PM2,5 κατά 10 μg/m³

                Μετρήσεις που έγιναν σε δύο σημεία (Επταπύργιο και Εγνατία) για συγκέντρωση σωματιδίων Ρ10, το Δεκέμβρη του 2013 και Ιανουάριο 2014, αυτές έδειξαν αύξηση πάνω από το όριο για πολλές ημέρες.

                Συμπερασματικά η ατμοσφαιρική ρύπανση δημιουργεί προβλήματα στην υγεία των ανθρώπων, βραχυχρόνια και μακροχρόνια, ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων, σύμφωνα με τον κ.Σιχλετίδη, αλλά σε μικρότερο βαθμό από τους άλλους παράγοντες που είναι η ρύπανση του αέρα των εσωτερικών χώρων και το παθητικό κάπνισμα και σε ακόμη μικρότερο βαθμό από τον τρόπο ζωής του καθένα μας (κάπνισμα, διατροφή, παχυσαρκία, καθιστική ζωή, μεταβολικά νοσήματα).                                                                                                                    Ο κ.Νικολάου εστίασε στην περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε ρύπους (μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου, μόλυβδος, όζον, σωματίδια Ρ2.5, σωματίδια Ρ10), οι οποίοι θα περιμέναμε να έχουν μειωθεί αισθητά λόγω χρήσης καταλυτικών αυτοκινήτων και λόγω κρίσης (μείωση μετακινήσεων). Αυτό δε συμβαίνει, γιατί λόγω έλλειψης εισοδημάτων, τα οχήματα κακοσυντηρούνται και ένα 10%-20% είναι ικανό να δημιουργήσει τη μισή ρύπανση του αέρα των πόλεων. Επίσης, την εποχή της κρίσης θα περίμενε κανείς τα δήμοσια ΜΜΜ να έχουν αύξηση. Μόνο 1,7% αυξήθηκε η χρήση του λεωφορείου στην πόλη. Και αυτό, γιατί οι πολίτες λόγω ανεργίας δε χρησιμοποιούν ούτε τα Ι.Χ., ούτε τα ταξί, ούτε  τα ΜΜΜ.  Έχουν περιορίσει τις μετακινήσεις τους στις αναγκαίες. Οι παραπάνω ρύποι έχουν αυξηθεί και λόγω αλλαγής χρήσης καυσίμου για θέρμανση των εσωτερικών χώρων (αύξηση Ρ2.5 και Ρ10).

                Το Παρατηρητήριο Αειφορίας και Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης στην ιστοσελίδα του (www.oset.gr) δίνει πρόβλεψη για τη ρύπανση του αέρα της πόλης και πώς αυτή μετακινείται ανάλογα με τους ανέμους που υπάρχουν κάθε φορά. Έτσι η ρύπανση αυτή μπορεί να μεταφερθεί περιφερειακά της πόλης (Σίνδο, Σταυρούπολη, Πεύκα κλπ).

                Επίσης η ρύπανση του αέρα των πόλεων, των εσωτερικών χώρων (κατοικιών, σχολείων, αυτοκινήτων) σε άλλους ρύπους (π.χ. αρωματικούς υδρογονάνθρακες κ.ά.) είναι μεγάλη και επικίνδυνη στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι, καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς).

                Συμπερασματικά ο κ.Νικολάου, προτείνει μείωση της τιμής του πετρελαίου και φυσικού αερίου, γιατί συγκρινόμενα με τους άλλους τρόπους θέρμανσης (σόμπες ξύλου ή πέλετ, τζάκια ανοιχτά ή κλειστά κλπ) εκπέμπουν τους λιγότερους ρύπους στην ατμόσφαιρα. Ρύπους που τα χρόνια της κρίσης ξεπερνούν αρκετές μέρες το χρόνο τα όρια που θέτει η πολιτεία.