28 Οκτωβρίου 1940. Η ιστορική ημέρα που η μικρή Ελλάδα κλήθηκε να δώσει έναν τιτάνιο αγώνα απέναντι στις υπέρτερες δυνάμεις του Αξονα – της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας.
Η επιτυχία του ελληνικού λαού ήταν τεράστια, διότι κατάφερε έναν πραγματικό άθλο:
1. Να ξεπεράσει την ηττοπαθή πολιτική ηγεσία
2. Να καλύψει τις δραματικές ελλείψεις του στρατεύματος.
3. Να δώσει, με θαυμαστή ομοψυχία, έναν νικηφόρο αγώνα, προκαλώντας παγκόσμιο ενδιαφέρον καθώς κουρέλιασε τον μύθο για το αήττητο του Αξονα.
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου γιορτάστηκε από τον λαό μαχητικά, ακόμα και μέσα στην Κατοχή, διατρανώνοντας την απόφασή του να συνεχίσει τον αντιφασιστικό και αντιναζιστικό αγώνα μέχρι τη νίκη.
Δυστυχώς, μετά το τέλος του πολέμου, οι «εθνικές» κυβερνήσεις αλλοίωσαν τον πραγματικό χαρακτήρα της γιορτής, εξαφάνισαν το αντιφασιστικό περιεχόμενό της και μετέτρεψαν τον εορτασμό σε ακόμα μία προπαγανδιστική εκδήλωση.
«Λάμπουν φωτεινές επιγραφές του “ΟΧΙ” όπου ένα μεσαίο τεράστιο “Χ” κι’ ένα στέμμα από πάνω του δίνουν το σήμα κατατεθέν του επίσημου γιορτασμού. […] Είναι αυτός ο γιορτασμός της μεγάλης μέρας, της ξακουστής 28ης Οκτωβρίου που ο ελληνικός λαός σαν ηλεκτρισμένος παρουσίασε τη μεγαλύτερη έξαρση της ιστορίας του; Είναι αυτός ο γιορτασμός της μεγάλης μέρας που είναι πριν απ’ όλα ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ;» έγραφε σε κύριο άρθρο στις 28 Οκτωβρίου 1945 ο διευθυντής της εφημερίδας «Ριζοσπάστης» Κ. Καραγιώργης.
Ετσι, βρήκαν «χώρο» και οι υμνητές της τεταρτοαυγουστιανής τυραννίας, που επεδίωκαν ν’ αποδίδουν ολόκληρη την τιμή της εποποιίας του 1940-41 στη βασιλομεταξική δικτατορία, που «αναδιοργάνωσε» το στράτευμα και αποκατέστησε δήθεν την εθνική ενότητα…
Εύστοχα ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Σπύρος Λιναρδάτος παρατηρούσε:
«Η αλήθεια είναι πως ο Ελληνικός Στρατός, τα χιλιάδες στρατευμένα παιδιά του Λαού και η πλειοψηφία των μονίμων και εφέδρων αξιωματικών απέκρουσαν την εισβολή, παρά την έλλειψη διπλωματικής, πολεμικής και ψυχολογικής προετοιμασίας από μέρους του διεφθαρμένου και τυραννικού καθεστώτος της 4ης Αυγούστου.
»Ο διοικητής του Αποσπάσματος της Πίνδου, συνταγματάρχης Κ. Δαβάκης, έχει πει πως η ηγεσία “προετοίμαζε όνειδος”, που ο Στρατός το μετέτρεψε σε έπος. Και πως οι οδηγίες ήταν “να ρίψωμεν μερικές τουφεκιές διά την τιμήν των όπλων”. Και ο Γ. Καφαντάρης (σ.σ.: πρώην πρωθυπουργός), με το γνωστό καυστικό πνεύμα του, έλεγε πως προκάλεσε έκπληξη το “ΟΧΙ” του Μεταξά, γιατί ήταν ο μόνος Ελληνας που μπορούσε να πει το “ΝΑΙ”». ^[1] 
Η μεταξική προπαγάνδα υπερτονίζει το «Οχι», που αν και δεν το είπε ο δικτάτορας έπραξε σαν να το είχε πει, προφανώς για να αποσιωπηθούν:
1. Η έκδηλη ηττοπάθειά του σε όλες τις κρίσιμες φάσεις, την οποία για μεγάλο διάστημα εκμεταλλεύτηκε ο Μουσολίνι «στριμώχνοντας» την ελληνική κυβέρνηση.
Ο τότε πρέσβης της Ιταλίας στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι έχει γράψει, χαρακτηριστικά, ότι ο Μεταξάς «ήθελε πάση θυσία να αποφύγει τον πόλεμο με την Ιταλία, την οποία εφοβείτο πάρα πολύ». ^[2] 
Είναι αξιοσημείωτο, δε, ότι και ο στρατιωτικός ιστορικός Μάρτιν Βαν Κρέβελντ (Martin Van Creveld) έχει αναφερθεί σε έναν τρομοκρατημένο πρωθυπουργό!
2. Οι τραγικές ελλείψεις του ελληνικού στρατού σε μέσα. Χαρακτηριστικό της γύμνιας του στρατεύματος είναι ότι φαντάροι πήγαιναν στο μέτωπο με ιδιωτικές κουβέρτες! Οι δε γυναίκες της Πίνδου «με τη “ζαλίγκα” της ράχης τους αντικατέστησαν τα ανύπαρκτα μεταφορικά μέσα»! ^[3] 
3. «Η επισφαλής, αμφιταλαντευόμενη εξωτερική πολιτική» του Μεταξά, που οδήγησε, τελικά, τόσο τη Γερμανία όσο και την Αγγλία να τον θεωρούν «επισφαλή παράγοντα».^[4] 
Βέβαια, ο Μεταξάς παρέμενε, μέχρι τέλους, φανατικός αντικοινοβουλευτικός και θιασώτης των ολοκληρωτικών καθεστώτων.
Γιατί, λοιπόν, απέρριψε τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 το ιταλικό τελεσίγραφο, το οποίο ζητούσε, ουσιαστικά, παράδοση της Ελλάδας;
Η εξήγηση, προφανώς, είναι σύνθετη.
Μία απάντηση είναι ότι επρόκειτο για ένα τελεσίγραφο κήρυξης πολέμου, το οποίο δεν μπορούσε παρά να απορριφθεί, αφού δεν άφηνε εναλλακτική λύση. ^[5] 
Μια δεύτερη συγκλίνει πως κύριο μέλημα του Μεταξά ήταν η διασφάλιση του καθεστώτος του.
«Ο Μεταξάς γνώριζε ότι αν υπέκυπτε στο ιταλικό τελεσίγραφο η λαϊκή οργή θα εξαφάνιζε το καθεστώς του», έχει γράψει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μανχάιμ, Χάιντς Ρίχτερ, ^[6]  και ο Σπύρος Λιναρδάτος εξηγεί:
«Γιατί ο Μεταξάς, όπως είδαμε και στις κρίσιμες εκείνες ώρες, είχε την έγνοια του στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου, που ήθελε να διατηρηθεί όσο ζούσε αλλά και μετά τον θάνατό του. Για αυτό ήθελε να κάνει καθεστωτικό πόλεμο, όχι αντιφασιστικό και πανεθνικό. Γι’ αυτό, παρά τις πιέσεις των Αγγλων και του Επιτελείου απαγόρευσε τελικά να χρησιμοποιηθούν αξιόλογοι ανώτεροι αξιωματικοί (Στ. Σαράφης. Κ. Βεντήρης, Ι. Τσιγάντες, Δ. Ψαρός, Ε. Μπακιρτζής, Κ. Τσαμάκος, Ε. Καλαμπαλίκης κ.λπ.) γιατί ήταν δημοκρατικοί. Για αυτό διέταξε να παραμείνουν στα ξερονήσια και στις φυλακές οι εξόριστοι κομμουνιστές, που παραδόθηκαν, τελικά, ύστερα από την κατάρρευση, στην Γκεστάπο».^[7] 
Πηγές:
^[1] Σπ. Λιναρδάτος «Το αντιφασιστικό ΟΧΙ του λαού μας και το “ΟΧΙ” που είπε ο Ι. Μεταξάς», περιοδικό «Αντί», τ. 4, 19.10.1974.
^[2] Εμμανουέλε Γκράτσι, «Η αρχή του τέλους» (Η επιχείρηση κατά της Ελλάδος), εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, 1980, σελ. 220.
^[3] Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», φ. 28.10.1945.
^[4] Χάιντς Ρίχτερ, «Μια προσπάθεια επιστημονικής θεώρησης της εθνικής αντίστασης (1941-45)», περιοδικό «Αντί», τ. 18, 3 Μαΐου 1975.
^[5] Ο Ιός, «Οι κρυφοί τεταρτοαυγουστιανοί», Εφημερίδα των Συντακτών φ. 4.8.2013.
^[6] Χάιντς Ρίχτερ, «Το alter ego της γιορτής», «Ε Ιστορικά», τ. 2, φ. 27.10.1999.
^[7] Σπύρος Λιναρδάτος «Ο Ιωάννης Μεταξάς και οι Μεγάλες Δυνάμεις», εκδόσεις Προσκήνιο, σελ. 183.


Πηγή: www.efsyn.gr