Η ώρα της ΕΥΑΘ
Σε «κρας τεστ» για το πρόγραμμα
ιδιωτικοποιήσεων της κυβέρνησης αναμένεται να εξελιχθεί η πώληση του
πλειοψηφικού πακέτου της Εταιρίας Υδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης,
καθώς είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που επιχειρείται να δοθεί σε ιδιώτη
η διαχείριση φυσικού πόρου και μάλιστα το φυσικό μονοπώλιο του νερού σε
μια πόλη 1,2 εκατ. κατοίκων...Οι διαδικασίες δρομολογήθηκαν και τυπικά από το πρωί της Πέμπτης 21 Φεβρουαρίου, ημέρα κατά την οποία η γενική συνέλευση των μετόχων της εταιρίας απάλειψε από το καταστατικό την πρόβλεψη ότι κανείς ιδιώτης δεν μπορεί να έχει ποσοστό άνω του 49% και φρόντισε ώστε οι εργαζόμενοι που θα συμμετέχουν στο δ.σ. να μην μπορούν με τη στάση τους ή την παραίτησή τους να παρεμποδίσουν τη λήψη αποφάσεων. Την ίδια στιγμή το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, ως βασικός μέτοχος, δημοσιοποίησε την πρόσκληση για την υποβολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την απόκτηση του 51% της εταιρίας μέσω διεθνούς πλειοδοτικού διαγωνισμού. Σε πρώτη φάση, όσοι ενδιαφέρονται οφείλουν να το δηλώσουν εγγράφως μέχρι τις 19 Απριλίου και όσοι «περάσουν» στη δεύτερη φάση θα λάβουν πρόσθετες πληροφορίες για την εταιρία και θα κληθούν να καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές μέσα στο καλοκαίρι. Αν το χρονοδιάγραμμα τηρηθεί, το φθινόπωρο τους λογαριασμούς της ΕΥΑΘ θα εκδίδει ο νέος ιδιοκτήτης.
Στην πρώτη γραμμή
Το ΤΑΙΠΕΔ και η τρόικα τοποθέτησαν την ΕΥΑΘ στην πρώτη γραμμή των αποκρατικοποιήσεων, τόσο για ουσιαστικούς, όσο και για τυπικούς λόγους. Καταρχήν θεωρείται μια «καθαρή» εταιρία, υπό την έννοια ότι δεν έχει τις περίπλοκες εκκρεμότητες –κυρίως έναντι τρίτων- που έχουν άλλες ΔΕΚΟ. Επίσης πρόκειται για «συμμαζεμένη» από άποψη μεγέθους εταιρία, σε αντίθεση –για παράδειγμα- με την ΕΥΔΑΠ, που είναι πολύ μεγάλη για να πουληθεί αυτούσια. Παράλληλα, η πώληση της ΕΥΑΘ συνιστά κίνηση υψηλού συμβολισμού, λόγω της ευαισθησίας του αντικειμένου της. Το μήνυμα είναι σαφές: Από τη στιγμή που ιδιωτικοποιείται το νερό, τότε όλα μπορούν να ιδιωτικοποιηθούν. Δευτερευόντως, το ΤΑΙΠΕΔ αξιοποιεί σημαντικό ενδιαφέρον ξένων υποψήφιων επενδυτών για την ΕΥΑΘ που έχει καταγράψει, όπως –για παράδειγμα- το ενδιαφέρον των γαλλικών εταιρειών SUEZ ENVIRONMENT, που εδώ και χρόνια κατέχει το 5% των μετοχών της ΕΥΑΘ και μπαινοβγαίνει στα γραφεία της, και VEOLIA EAU, καθώς και της ισπανικής AQUALIA. Και οι τρεις αυτές εταιρίες –σε σύμπραξη με μεγάλους Ελληνες κατασκευαστές- είχαν πάρει το καλοκαίρι του 2009 μέρος στο διαγωνισμό που είχε κάνει η τότε κυβέρνηση για την πώληση του 23% των μετοχών και την παραχώρηση του μάνατζμεντ της εταιρίας.
Σύμφωνα με πηγές του ΤΑΙΠΕΔ, των διαδικασιών ιδιωτικοποίησης θα προηγηθεί η τροποποίηση της σύμβασης που διέπει σήμερα τη σχέση της ΕΥΑΘ και της ΕΥΑΘ Παγίων, της εταιρίας του Δημοσίου στην οποία ανήκουν τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι τροποποιήσεις θα αφορούν τόσο την επιμήκυνση της χρονικής διάρκειας της παραχώρησης των δικτύων στην ΕΥΑΘ κατά 50 χρόνια μέχρι το 2080 –με τη σημερινή σύμβαση η παραχώρηση λήγει το 2030-, όσο και τη δυνατότητα της ΕΥΑΘ να κάνει επενδύσεις, αφού ο ιδιώτης που θα «πάρει» την εταιρία προβλέπεται να αντικαθιστά το πεπαλαιωμένο δίκτυο κατά 2% κάθε χρόνο.
Εύλογο τίμημα
Το τίμημα της πώλησης του 51% των μετοχών της ΕΥΑΘ θα αποτελέσει ασφαλώς ένα σοβαρό κριτήριο για την επιτυχία της ιδιωτικοποίησης. Η αγωνία στο ΤΑΙΠΕΔ είναι έντονη, αφού το Ταμείο επιμένει ότι δε θα πουλήσει τίποτα, αν δεν εισπράξει την εύλογη αξία. Το 2011 τα ίδια κεφάλαια της εταιρίας ήταν 124,65 εκατ. ευρώ, ο κύκλος εργασιών της 75,4 εκατ., τα κέρδη προ φόρων 26 εκατ. και τα κέρδη μετά από φόρους 20,5 εκατ., η πρώτη χρονιά που ξεπέρασε το ψυχολογικό όριο των 20 εκατ. ευρώ. Για το 2012 ασφαλείς εκτιμήσεις αναφέρουν ότι ο τζίρος θα είναι μικρότερος κατά 5%, όπως και τα μετά φόρων κέρδη, που αναμένεται να διαμορφωθούν στην περιοχή των 19 εκατ. ευρώ. Αυτές τις ημέρες η τιμή της μετοχής της εταιρίας στο ΧΑ καταγράφει υψηλό 12μήνου, πιθανότατα λόγω των προσδοκιών για τα οφέλη της ιδιωτικοποίησης. Ετσι η κεφαλαιοποίησή της προσεγγίζει το πεδίο των 245 – 250 εκατ. ευρώ, όταν πριν από μερικούς μόλις μήνες μετά βίας ξεπερνούσε τα 100 εκατ. ευρώ.
Αντιδράσεις
Ενα σοβαρό ερωτηματικό είναι η αντίδραση της κοινωνίας στη συγκεκριμένη πώληση, αφού το νερό και φυσικό και δημόσιο αγαθό είναι, κάτι που μπορεί να συσπειρώσει σε αυτήν τη φάση φορείς και παράγοντες της Θεσσαλονίκης από το πολιτικό, το κοινωνικό και το αυτοδιοικητικό πεδίο. Οι εργαζόμενοι, οι οποίοι επίσης είναι πλήρως αντίθετοι με την ιδέα της ιδιωτικοποίησης, πραγματοποιούν εδώ και χρόνια επαφές με την κοινωνία της Θεσσαλονίκης κι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μεγάλη πλειοψηφία πιστεύει ότι «το νερό δεν πουλιέται». Σύμφωνα με τον εκπρόσωπό τους Κώστα Μαριόγλου, το πρόβλημα των 263 εργαζομένων της εταιρίας δε σχετίζεται με τη διασφάλιση των θέσεών τους, αφού εκτιμούν ότι η εταιρία για να λειτουργήσει με στοιχειώδη επάρκεια χρειάζεται προσλήψεις. Απλούστατα πιστεύουν ότι η παροχή νερού συνιστά κοινωνικό αγαθό, που δεν μπορεί να εξετάζεται με πρώτα –αν όχι μοναδικά- κριτήρια το κέρδος και τα ταμειακά διαθέσιμα. Γι' αυτό άλλωστε, όταν πριν από δύο χρόνια η τότε κυβέρνηση είχε παραχωρήσει στο ΤΑΙΠΕΔ το 40% των μετοχών της ΕΥΑΘ ως «πρώτο πακέτο», προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και η διαδικασία είναι σε εξέλιξη. Για τον αριθμό των εργαζομένων ο ίδιος υπενθυμίζει ότι η ανάλογη Δημοτική Επιχείρηση στην Πάτρα έχει 300 εργαζομένους και στη Λάρισα 200, αλλά και ότι, όταν έγινε η ενοποίηση του ΟΥΘ και του ΟΑΘ το 1999, εργάζονταν στην εταιρία 670 άτομα.
Κώστας Νικολάου : Αλλού διώχνουν τους ιδιώτες...
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΝΤΟΝΙΑ ΚΑΝΙΤΣΑΚΗ
«Η αντιπαράθεση για την ιδιωτική ή δημόσια διαχείριση του νερού δεν είναι καινούργια, αλλά διεξάγεται εδώ και δεκαετίες σε όλο τον κόσμο», αναφέρει ο Κώστας Νικολάου, δρ χημικός περιβαλλοντολόγος. Επισημαίνει ότι ύστερα από δεκαετίες ιδιωτικοποίησης της ύδρευσης, πόλεις στην Ευρώπη και σ’ όλο τον κόσμο, όπως το Βερολίνο, το Μόναχο, η Στουτγάρδη, το Παρίσι, η Γκρενόμπλ, το Μπορντό, το Μπουένος Αϊρες, η Ατλάντα, το Γιοχάνεσμπουργκ και πολλές ακόμη, εγκαταλείπουν πλέον την ιδιωτική διαχείριση.
«Εδώ και 20 χρόνια, οι υποστηρικτές της ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών παροχής νερού, αντιμετωπίζοντας το νερό ως εμπόρευμα, υποσχέθηκαν παγκόσμια αυξημένες επενδύσεις και μεγάλη αποτελεσματικότητα στη διαχείριση του νερού. Ετσι, το 2010, το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού είχε νερό από ιδιωτικές εταιρίες, με συγκεκριμένες δυσμενείς συνέπειες», σημειώνει ο κ. Νικολάου.
Στο Παρίσι
Στις ΗΠΑ, η ιδιωτική ύδρευση ήταν κυρίαρχη μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ στη Γαλλία, από τα μέσα του 19ου αιώνα εφαρμοζόταν η σύμπραξη δημόσιου - ιδιωτικού (ΣΔΙ) στη διαχείριση του νερού. «Πρόκειται για το ονομαζόμενο “γαλλικό μοντέλο”, στο οποίο οι επενδύσεις και η ιδιοκτησία των υποδομών ανήκουν στο δημόσιο και η διαχείριση – διανομή του νερού στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό το μοντέλο αποτέλεσε κατά κύριο λόγο τη βάση για την ιδιωτικοποίηση διεθνώς της ύδρευσης και είχε μεγάλη οικονομική υποστήριξη», εξηγεί ο κ. Νικολάου.
Υπογραμμίζει πάντως ότι το 2008 το δημοτικό συμβούλιο του Παρισιού αποφάσισε να μην ανανεώσει τη σύμβαση με τις ιδιωτικές γαλλικές εταιρίες που διαχειρίζονταν το δίκτυο ύδρευσης της πόλης. «Ο δήμος αποφάσισε να δημιουργήσει δημοτική εταιρία και να θέσει υπό την εποπτεία του τη λειτουργία του συστήματος από το 2010. Η μετάβαση επιτεύχθηκε με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα, αφού και τα τιμολόγια μειώθηκαν κατά 8% και οι υδάτινοι πόροι προστατεύτηκαν, ενώ οι εξοικονομήσεις που επιτεύχθηκαν απέδειξαν ότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αποσπούσαν υπερβολικά κέρδη μέσω των συμβάσεων παραχώρησης και διαχείρισης του νερού».
Στις ΗΠΑ
«Από μια έρευνα για την ιδιωτικοποίηση στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, κατά την οποία εξετάστηκαν τα δέκα μεγαλύτερα συστήματα ύδρευσης στις ΗΠΑ, προέκυψε ότι έπειτα από 20 χρόνια ιδιωτικοποίησης, οι τιμές αυξήθηκαν τρεις φορές πάνω από τον πληθωρισμό και οι λογαριασμοί νερού των νοικοκυριών κατά μέσο όρο τριπλασιάστηκαν στα πρώτα δέκα χρόνια! Παντού, όπου υπήρξε ιδιωτικοποίηση, αυτή συνοδεύτηκε από υποβάθμιση της ποιότητας του νερού, αύξηση της απώλειας νερού, υποβάθμιση των υποδομών και αύξηση των τιμών», καταλήγει ο κ. Νικολάου.
Προσοχή στις λεπτομέρειες της σύμβασης παραχώρησης!
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΜΗΤΡΑΚΗ
Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΑΘ, Νίκος Παπαδάκης, έχει από καιρό μιλήσει με παρρησία για την πρόθεση της κυβέρνησης να ιδιωτικοποιήσει την εταιρία. Η συγκεκριμένη επιλογή και επιτάχυνση τον προβληματίζει, αλλά τώρα που οι διαδικασίες έχουν προωθηθεί θεωρεί ότι τα πάντα θα κριθούν στις προβλέψεις της σύμβασης παραχώρησης. Στη συνέντευξή του στον «ΑτΚ» επιμένει ότι η ποιότητα των υπηρεσιών και οι λογικές τιμές είναι ζητήματα που θα πρέπει να θεωρούνται αδιαπραγμάτευτα, ενώ προτείνει ένα μέρος από τα χρήματα που θα εισπράξει το κράτος να επιστρέψουν στη Θεσσαλονίκη μέσω του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, ώστε να δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης.
Την Πέμπτη δημοσιεύτηκε η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για το 51% της ΕΥΑΘ. Είναι η πρώτη φορά που θα ιδιωτικοποιηθεί εταιρία που διαχειρίζεται φυσικό πόρο. Ποια είναι η άποψή σας;
Οι αποκρατικοποιήσεις αποτελούν πραγματικότητα και αναγκαιότητα. Αποτελούν τρία συγκοινωνούντα δοχεία, μαζί με τις περικοπές μισθών και συντάξεων και τη φοροδιαφυγή. Μέχρι αυτήν την ώρα έγιναν μόνο περικοπές, η φοροδιαφυγή και οι αποκρατικοποιήσεις παρέμειναν κενά δοχεία. Βέβαια, το νερό είναι μονοπώλιο. Δεν υπάρχει απελευθέρωση του νερού στα πρότυπα της ενέργειας ή των τηλεπικοινωνιών, δε δημιουργεί ανταγωνισμό η πώλησή του. Γι’ αυτό ακριβώς το πλαίσιο της διαδικασίας παραχώρησης πρέπει να είναι σωστά σχεδιασμένο. Απ’ ό,τι φαίνεται, στην πρώτη φάση θα αξιολογηθούν οι φάκελοι των υποψηφίων, ώστε να δούμε ποιοι πληρούν τις προϋποθέσεις. Μεταξύ αυτών και ο όρος που λέει ότι οι εταιρίες που θα ενδιαφερθούν πρέπει να έχουν ανάλογη εμπειρία σε πόλη 500.000 κατοίκων και άνω την τελευταία τριετία.
Ποια θεωρείτε ότι είναι τα «αγκάθια» της πώλησης;
Η ιδιωτικοποίηση δε θα πρέπει να λειτουργήσει σε βάρος της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, δηλαδή θα πρέπει να διασφαλίζει άφθονο, υγιεινό, φτηνό νερό σε όλους και να συνεχίσει και να ενταθεί η προσπάθεια προστασίας του περιβάλλοντος και του Θερμαϊκού. Κατά τη γνώμη μου αυτά είναι αδιαπραγμάτευτα. Ειδικότερα θέματα που χρήζουν προσοχής είναι τα εξής:
α) Εναντι ποιου τιμήματος θα πουληθεί η εταιρία;
β) Ποιος θα κάνει τα έργα και ποιος τις επενδύσεις που χρειάζονται; Τι θα κάνει το κράτος και τι ο ιδιώτης; Ποιος πληρώνει τελικά το μάρμαρο;
γ) Τις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις και τα δίκτυα ποιος θα τα συντηρεί; Ο ιδιώτης ή το Δημόσιο; Εχουν δρομολογηθεί, για παράδειγμα, σημαντικά έργα υποδομής με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, όπως ο δεύτερος κλάδος του Κεντρικού Αποχετευτικού Αγωγού και η επέκταση του διυλιστηρίου. Αυτά τα έργα πρόκειται να παραδοθούν προς χρήση -όχι κατά κυριότητα- στην ΕΥΑΘ.
δ) Πού θα «πάνε» τα λεφτά από την πώληση; Στη μαύρη τρύπα του χρέους. Δε θα ήταν σκόπιμο κάποια να πήγαιναν σε στοχευμένες δράσεις για τη Θεσσαλονίκη μέσα από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, ώστε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας στην πόλη, που συντηρεί την εταιρία;
Πάνω σε αυτήν την τελευταία παράμετρο που θέσατε, δεν κινδυνεύουμε όλοι οι χρήστες να υποστούμε αμέσως και χωρίς κανέναν περιορισμό αυξήσεις στην τιμή του νερού με τον ιδιώτη;
Γι’ αυτό ακριβώς έχει τεράστια σημασία η σύμβαση παραχώρησης να προσδιορίζει ξεκάθαρα την τιμολογιακή πολιτική. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος βγήκε στον αέρα χωρίς να έχει συγκροτηθεί Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων κατά τα πρότυπα της ενέργειας, η οποία και θα αναλάμβανε τον εποπτικό ρόλο του κράτους. Θα λειτουργούσε, δηλαδή, ως ένας εποπτικός μηχανισμός για λογαριασμό της Πολιτείας, ο οποίος θα εποπτεύει την τιμολογιακή πολιτική, την ποιότητα του νερού και τις επενδύσεις. Ολα αυτά περνούν στην ομπρέλα της ήδη υπάρχουσας Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος, που διευρύνει τις αρμοδιότητές της.
Ποια ήταν τα αδύνατα σημεία διαχείρισης του Δημοσίου στην ΕΥΑΘ; Και ποια πιστεύετε ότι θα είναι τα αδύνατα σημεία μιας διαχείρισης από ιδιώτη;
Οι αγκυλώσεις του κρατισμού είναι γνωστές. Τις έχουμε καταδείξει όλοι, τις έχουμε ζήσει στο πετσί μας. Υπήρξε μεγάλη δυστυχία για τον τόπο το άρρωστο πολιτικό σύστημα, που παρέσυρε στις μεθόδους του συνεταιρισμούς, το συνδικαλισμό, τα κόμματα και την τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να υπηρετήσουν πιστά τη λογική του βολέματος και της αναπαραγωγής. Ετσι φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Μέχρι και ο ιδιωτικός τομέας μετατράπηκε σε Δημόσιο. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι το σύστημα υπήρξε στο σύνολό του αδύναμο κι άρρωστο. Μια ορθολογιστική ιδιωτική διαχείριση είναι προφανές ότι θα πρέπει να λειτουργήσει ανεξάρτητη από αυτές τις κακές πρακτικές. Εχω, όμως, μια επιφύλαξη για το ισοζύγιο ποιότητας υπηρεσιών και αποτίμησής τους σε βάρος των καταναλωτών. Επιμένω ότι η ιδιωτικοποίηση θα πρέπει να διασφαλίζει άφθονο, φτηνό κι υγιεινό νερό για όλους, προστατεύοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον.
Ακούγεται ότι ενδιαφέρονται μεγάλες εταιρίες με τεχνογνωσία στη χρήση και στην εκμετάλλευση υδάτινων πόρων. Από άποψη τεχνογνωσίας τι μπορεί να προσθέσουν;
Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης στα πεδία της εξοικονόμησης ενέργειας, του περιορισμού των διαρροών, του αυτοματισμού και της οργάνωσης και κατά συνέπεια στο κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών.
πηγή: http://www.agelioforos.gr
