“Απολυμαντήρια” Kαλαμαριάς: Τόπος ιστορικής μνήμης, τόπος μαρτυρίου, ταπείνωσης και βασανιστικού θανάτου.


“Απολυμαντήρια” Kαλαμαριάς: Τόπος ιστορικής μνήμης, τόπος μαρτυρίου, ταπείνωσης και  βασανιστικού θανάτου.


Γράφοντας το κείμενο αυτό αισθάνομαι ότι ξεπληρώνω βαρύ χρέος προς τους δύο πρόσφυγες παππούδες μου , το Μανόλη, από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης και τον Κώστα από τον Πόντο και τις οικογένειές τους.

Ο Κώστας Λαμψίδης (Λαμτσίδης ή Λαμτζίδης) ένα από τα πέντε παιδιά του Νεοκλή Λαμψίδη και της Ουρανίας Μανουσακίδου . Τα υπόλοιπα ήταν η Ευφημία, ο Ευγένιος, ο Παναγιώτης , ο Γεώργιος και ο Σωκράτης.

Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή , η οικογένεια του Νεοκλή Λαμψίδη, από το Λιμάνι του Βατούμ , με μία στάση στην Κωνσταντινούπολη έφτασαν στο λιμάνι του Πειραιά και από εκεί στις 29 Μαϊου του 1920 αποβιβάστηκαν το Μικρό Καραμπουρνού .

Η υποδοχή στην ακτή

Στην ακτή τους περίμενε ένα μηχάνημα κοπής-κουρέματος , που προοριζόταν για τα μουλάρια του στρατού.
Όσοι κατέβαιναν περνούσαν από το μηχάνημα αυτό. Κάθονταν σε μία σαπιοκαρέκλα , και ένας στρατιώτης που το χειριζόταν κινούσε με το πόδι του το μηχανάκι και τους κούρευε «γουλί».

Οι γυναίκες φώναζαν και έκλαιγαν , αλλά κανένας δεν έδινε σημασία.

Μετά το κούρεμα , η «απολύμανση»

Μετά το κούρεμα δύο παράγκες είχαν σειρά , το «Λουτρό» και το «Απολυμαντήριο» για την απολύμανση των ρούχων και των οικοσκευών.

Άλλωστε, η περιοχή πήρε το όνομα από εκεί, αν και , κατά μία άλλη εκδοχή ονομάζονταν «Λοιμοκαθαρτήρια» , γιατί εκεί θα αντιμετωπίζονταν οι κίνδυνοι μετάδοσης «λοιμωδών νόσων.»

Οι πρόσφυγες αυτής της κατηγορίας θεωρούνταν ως ύποπτοι  φορείς μετάδοσης λοιμωδών ασθενειών.
Γι΄αυτό παρέδιναν τα ρούχα τους στον κλίβανο και έμπαιναν στο λουτρό, όπου πλενόντουσαν με κρύο νερό, χωρίς σαπούνι, μόνο με ένα υγρό καφέ χρώματος , με το οποίο αλείφονταν στο κεφάλι.

Από την άλλη πλευρά τους περίμεναν τα ρούχα μισά καμένα, τα παπούτσια «σκεβρωμένα» , άχρηστα , οι ζώνες των παντελονιών το ίδιο.
Σέρνονταν ξυπόλητοι άντρες και γυναίκες.
Οι άντρες κρατούσαν τα παντελόνια τους, οι γυναίκες έσκυβαν τα κεφάλια τους ταπεινωμένες.

‘Όταν νύχτωσε, έφτασαν στρατιωτικά καμιόνια και τους μετέφεραν σα ψωριασμένα ζώα νηστικούς και εξαθλιωμένους από το Μικρό Καραμπουρνού στους θαλάμους της καλαμαριάς , στη συρματόφρακτη καραντίνα , στον τόπο του μαρτυρίου, της ταπείνωσης και τους βασανιστικού θανάτου.

Η οικογένεια του γιατρού Κώστα  Αλεξιάδη

Ο γιατρός Κώστας Αλεξιάδης , που  υπηρετούσε σαν γιατρός στον Οθωμανικό στρατό το 1920 έρχεται στην Ελλάδα με την σύζυγό του Μαρίκα κα τα δυο του παιδιά τον Ιωακείμ ( Μάκη) 5 ετών και τον Μενέλαο 2 ετών, το γνωστό μετέπειτα Δήμαρχο Καλαμαριάς, και εμβληματική φυσιογνωμία της τοπικής αυτοδιοίκησης,  που πέθανε πρόσφατα.
Διορίζεται επαρχιακός γιατρός στην Νάξο,  όπου γεννιέται τρίτος γιος τους Ορέστης και  παίρνει μετάθεση στη Θεσσαλονίκη, όπου αναλαμβάνει γιατρός της προσφυγιάς στο Προσφυγικό Ιατρείο του Συνοικισμού της Καλαμαριάς και από τα μέσα του 1921 Διευθυντής  του “Λοιμοκαθαρτηρίου” (“Kαραντίνας”)  του Μικρού Εμβόλου.
Η οικογένεια Αλεξιάδη  διαμένει τον ελεύθερο χρόνο στο ειδικό σπίτι για τον Διευθυντή του Λοιμοκαθαρτηρίου.
Τα τρία παιδία της οικογένειας έζησαν από κοντά το δράμα
των προσφύγων.
Η ιστορία του Έλληνα διπλωμάτη Θωμά , και του έρωτα  της κόρης του Βαλεντίνης με  τον Ουϊλλιαμ
Από αφηγήσεις των ντόπιων σώζεται η ιστορία του διπλωμάτη Θωμά  της Βαλεντίνης και του Ουϊλλιαμ.
Η Βαλεντίνη μετά τον ερχομό της οικογένειας στη Θεσσαλονίκη από το Λονδίνο, όπου εργαζόταν ο πατέρας της οικογένειας, το 1920,  καθώς γνώριζε τρείς ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά) προσλήφθηκε στα «Απολυμαντήρια» ως υπάλληλος.
Με την ιδιότητά της αυτή εργάστηκε εκεί με συνέπεια, μεθοδικότητα και πολλή αγάπη για τους ταλαιπωρημένους πρόσφυγες , όταν κατέφταναν με τα πλοία κατά εκατοντάδες.
Σε έγγραφό της που απηύθυνε στην Ελληνική κυβέρνηση, η Βαλεντίνη  ανέφερε ότι από τα «Απολυμαντήρια» είχαν περάσει 260.000 ψυχές από τον Πόντο, 50.000 ψυχές από την Ανατολική Τουρκία, και 25.000 ψυχές από τα παράλια της Τουρκίας, όλοι χριστιανοί ορθόδοξοι , δηλαδή σύνολο 335.000 άτομα !
Στα «Απολυμαντήρια» συνάντησε τον παλιό της έρωτα από το Λονδίνο, τον ταγματάρχη Ουίλλιαμ, αξιωματικό του Βρετανικού Στρατού, με τον οποίο παντρεύτηκε και έφυγε για το Λονδίνο.
Τον Αύγουστο του 1970 με τα τρία παιδιά τους το ζευγάρι επισκέφτηκε τον τόπο, όταν άρχισε η κατεδάφιση των «Απολυμαντηρίων» και πήρε σα «σουβενίρ» το γραφείο , όπου εργαζόταν η Βαλεντίνη, όπως και έγινε.

Έτσι, το ίδιο χρονικό διάστημα , στα «Απολυμαντήρια», τρείς διαφορετικές οικογένειες, οι Αλεξιάδηδες, οι Λαμψιδαίοι και η οικογένεια του Διπλωμάτη Θωμά έγραψαν τις δικές τους προσωπικές ιστορίες . Πολύ πιθανόν να είχαν συναντηθεί, να είχαν συνεργαστεί , να είχαν βοηθήσει ο ένας τον άλλο!
«Καραντίνα» ή «Απολυμαντήρια»: Ιστορική διαδρομή
Η “Kαραντίνα” –διαφορετικό όνομα των «Απολυμαντηρίων»-  μέχρι το 1916 λειτουργούσε στην περιοχή του Μπαξέ Τσιφλίκι (σήμερα Νέοι Επιβάτες), όταν και μεταφέρθηκε στο μικρό Καραμπουρνού.
Η μετεγκατάσταση θεωρήθηκε σκόπιμη για καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών των στρατευμάτων της «Ανταντ» που πολεμούσαν στο Μακεδονικό Μέτωπο, στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο.
Από το 1920 μέχρι τον Αύγουστο του 1922 Έλληνες Πόντιοι (Καυκάσιοι) επιβιβάστηκαν από το Βατούμ – μεταξύ των οποίων και η οικογένεια του παππού μου – και ήρθαν με πλοία στην Ελλάδα.
Καραβιές προσφύγων καταφθάνουν στο σημείο εκείνο και περιμένουν να αποβιβάσουν τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες.
Τεράστιες ξύλινες μαούνες κατασκευασμένες από κορμούς δέντρων , με χωρητικότητα πάνω από 200 άτομα μετέφεραν τους πρόσφυγες από τα πλοία στο κεφαλόσκαλο της «σκάλας» των Απολυμαντηρίων. Εκεί σε ένα σιδερένιο βάθρο έδεναν οι μαούνες προκειμένου να διευκολύνεται η αποβίβαση προσώπων και οικοσκευών.
Ένα χειροκίνητο βαγονέτο «ΝΤΕΚΟΒΙΛ» ένωνε το κεφαλόσκαλο με τους κλιβάνους και με αυτό γινόταν η μεταφορά από εκεί μέχρι τους κλιβάνους απολύμανσης.
Στο τέλος της σκάλας , τέσσερα μέτρα από την ακτή ήταν οι τουαλέτες.
Αυτές ήταν μεγάλοι πάσσαλοι μπηγμένοι στο βυθό της θάλασσας στα ρηχά, στους οποίους στηρίζονταν ένα ξύλινο δάπεδο με 4 χωρίσματα.
Ο χώρος των «Απολυμαντηρίων» ήταν περιφραγμένος με σύρμα , ενώ από το μέρος του γιαλού είχε αφεθεί μία ελεύθερη ζώνη («κοινοχρησία») για τους πολίτες γενικά και τους λουόμενους γενικότερα. Τα «Απολυμαντήρια» κατεδαφίστηκαν το 1970.
Ήταν εποχές που εισέβαλε ο νεοπλουτισμός και η ιστορική μνήμη αμβλυνόταν και κάθε τι που θύμιζε «προσφυγιά» και «δυστυχία» έπρεπε να εξαφανιστεί!
Μέχρι τότε λειτουργούσαν σαν απολυμαντήρια του Υπουργείου Υγείας , χωρίς να παρουσιάζουν ιδιαίτερη κίνηση. Ο τελευταίος που εκτελούσε καθήκοντα φύλακα στην περιοχή και χειριστή των κλιβάνων ήταν ο μπαρμπα-Αναστάσης Αναστασιάδης από την Προύσα

Το δράμα των προσφύγων διασ


Το avatonpress.gr είναι ανεξάρτητο ενημερωτικό site και στηρίζεται μόνο σε σας. Κάνοντας κλικ στις διαφημίσεις μας βοηθάτε να συνεχίσουμε την προσπάθειά μας! Ευχαριστούμε εκ των προτέρων!

Σχολίασε κι εσύ!