Εκπαιδευτικό Νομοσχέδιο:

να μη βρεθεί στο κενό η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση

Επικίνδυνα κενά και αρνητικές ρυθμίσεις για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, επισημαίνει το νέο κόμμα των Πράσινων στο κυβερνητικό Σχέδιο Νόμου «για την Αναβάθμιση του Σχολείου». Αρκετές από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις δημιουργούν σοβαρά κενά στη λειτουργία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τη συρρικνώνουν ή, περιορίζουν τον ρόλο της.

Όπως τονίζουν οι Πράσινοι, οι προκλήσεις της εποχής μας απαιτούν ενίσχυση και στήριξη της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα, όχι αποδυνάμωσή της. Η Κλιματική Κρίση επιβάλλει αλλαγή πολιτικής και καλλιέργεια μέσα από την εκπαίδευση γνώσεων, στάσεων, αξιών και δεξιοτήτων προστασίας του περιβάλλοντος.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει για Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία-ΚΕΠΕΑ, όπως μετονομάζονται), διαδικασίες που θα χρειαστούν μήνες για να ολοκληρωθούν, με τα Κέντρα να κινδυνεύουν στο μεταξύ να βρεθούν σε αδυναμία να λειτουργήσουν. Δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για τα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων. Για Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα Γυμνάσια δίνεται μόνο 1 ώρα την εβδομάδα (μαζί με την Αγωγή Υγείας και άλλα θέματα), ενώ στα Λύκεια μόνο εθελοντικά και εκτός ωραρίου. Η υπηρεσία των εκπαιδευτικών σε Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης παύει να αναγνωρίζεται ως διδακτική: πέρα από την ηθική μείωση του έργου τους, δεν θα υπολογίζεται για την υπηρεσιακή τους εξέλιξη και θα λειτουργεί ως αντικίνητρο. Στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ο αριθμός των εκπαιδευτικών μειώνεται σε 4-6 από 5-7, ενώ δεν θα μπορούν πια να δέχονται καθόλου σχολεία από άλλες περιοχές, όπως σε σχολικές εκδρομές. Θετική πάντως εξέλιξη μετά τις διαμαρτυρίες του εκπαιδευτικού κόσμου αποτελεί ότι, στο σχέδιο νόμου που κατατέθηκε στη Βουλή, η υπηρεσία των εκπαιδευτικών σε Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης συνεχίζει να αναγνωρίζεται ως διδακτική.

Συνοπτικά οι προτάσεις των Πράσινων:

• Διασφάλιση της συνέχισης λειτουργίας των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης την επόμενη σχολική χρονιά, με τις μετακινήσεις εκπαιδευτικών να γίνονται το καλοκαίρι και όχι μετά την έναρξη των μαθημάτων.
• Ανάλογη διασφάλιση για την ομαλή λειτουργία και των άλλων θεσμών που υποστηρίζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, όπως οι Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Σχολικών Δραστηριοτήτων.
• Χρηματοδότηση για τα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων.
• Πρόβλεψη ωρών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα σε όλες τις βαθμίδες των σχολείων.
• Αύξηση των θέσεων εκπαιδευτικών στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης- ΚΕΠΕΑ, όχι μείωσή τους.
• Διατήρηση της δυνατότητας των Κέντρων να προσφέρουν εκπαιδευτικά προγράμματα και για σχολεία εκτός της Διεύθυνσης (νομού) που ανήκουν, με την τωρινή αναλογία: 70% τοπικά σχολεία, 30% σχολεία από άλλες περιοχές.

Σήμερα η κλιματική κρίση και η αναβάθμιση των σχετικών ευρωπαϊκών στόχων απαιτούν εκτεταμένη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας και κυρίως της νέας γενιάς. Η πρόκληση είναι να αξιοποιήσουμε τη μέχρι σήμερα εμπειρία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για να οργανώσουμε ως κοινωνία την Εκπαίδευση για την Αειφορία: τόσο σε όλη τη σχολική ζωή όσο και σε ολόκληρη τη μετέπειτα ζωή μας. Δεν πρόκειται μόνο για γνώσεις αλλά και για δεξιότητες, για ικανότητες όπως η ανάληψη πρωτοβουλιών και η προσαρμογή των τρόπων ζωής μας στα νέα κλιματικά δεδομένα, η επανασυμφιλίωση με τη φύση, η ενίσχυση της συνεργασίας και της συλλογικής δράσης, η προώθηση λύσεων βασισμένων στη φύση, η ανανέωση της γνώσης που έτσι κι αλλιώς εξελίσσεται σε σχέση με το σχολείο και τις σπουδές, η κριτική σκέψη απέναντι σε στερεότυπα αλλά και στα fake news, η επιδίωξη ανοιχτής, δίκαιης, κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, η στροφή σε κοινωνικά και οικολογικά υπεύθυνη οικονομία, η ισότητα και ο αλληλοσεβασμός.

Πολλά από τα μεγάλα σημερινά προβλήματα αντανακλούν αποτυχίες του πολιτικού συστήματος αλλά και μερικές ή ευρύτερες αποτυχίες των εκπαιδευτικών συστημάτων ως προς την ενδυνάμωση της κριτικής σκέψης και την ενθάρρυνση και καλλιέργεια βιώσιμων επιλογών και τρόπων ζωής. Καιρός είναι να διαμορφώσουμε από κοινού ένα ολοκληρωμένο, διαδραστικό και δημοκρατικό σύστημα εκπαίδευσης εντός και εκτός σχολείου αλλά και για όλη την διάρκεια ζωής (δια βίου μάθηση) που να βοηθάει τους πολίτες, ατομικά και μέσα από συλλογικές δομές, να βελτιώσουν τη ζωή τους, να ανταποκρίνονται με δημιουργικό τρόπο απέναντι σε ραγδαίες αλλαγές (κοινωνικές και τεχνολογικές) καθώς και απέναντι σε προκλήσεις όπως η οικολογική - κλιματική κρίση, η πανδημία, οι αλλαγές στην εργασία, η μετάβαση σε ένα άλλο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο με τρόπο που δεν θα αφήνει κανέναν και καμία πίσω. 

Αντιμέτωποι με προκλήσεις τέτοιας έκτασης, χρειαζόμαστε ενθάρρυνση και ενίσχυση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε όλες της τις διαστάσεις, όχι επιπλέον αποδυνάμωσή της.