Μεταπυρική διαχείριση: «αφουγκραζόμαστε» την φύση, εμπιστευόμαστε την επιστημονική γνώση

Ως Επιτροπή Περιβάλλοντος και Τροφίμων της Πανελλήνιας Ένωσης Βιοεπιστημόνων (ΠΕΒ), ενημερωθήκαμε ότι τις τελευταίες ημέρες έχουν ξεκινήσει από κρατικούς φορείς διαδικασίες ανάθεσης σε μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες, με αντικείμενο την «αποψίλωση» των πληγεισών περιοχών από κορμούς καμένων δένδρων. 

Εμμένοντας στην αναγκαία τήρηση των κανόνων της επιστήμης και της ορθής τεχνικής (μετά την τραγική σε έκταση και ένταση πύρινη λαίλαπα που έπληξε τη χώρα) επισημαίνουμε και πάλι, ότι μετά τη φωτιά τα δασικά οικοσυστήματα θα πρέπει να οδηγηθούν προς την κατεύθυνση της φυσικής ανάκαμψης. Αυτό είναι απαραίτητο για να μην χάσουν τα δάση τις οικολογικές τους λειτουργίες και να είναι αυτόνομα δίχως την ανάγκη συνεχούς παρέμβασης από τον άνθρωπο (πχ. αρδευτικά δίκτυα κλπ.) που συνεπάγεται και ένα μεγάλο κόστος χωρίς πάντα να επιτυγχάνεται το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η διατήρηση (με την ελάχιστη δυνατή όχληση) του επιφανειακού εδάφους, το οποίο αποτελεί τη βάση για την αναγέννηση της βλάστησης, αφού λειτουργεί ως υπόβαθρο για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και αποθήκη σπερμάτων και θρεπτικών στοιχείων. Οι καμένοι κορμοί, όσο και να ξενίζει, αποτελούν μέρος του οικοσυστήματος και η απομάκρυνση τους με διαδικασίες αποψίλωσης οδηγεί στην απομάκρυνση πολύτιμων πόρων και λειτουργιών (θρεπτικά στοιχεία, ικανότητα συγκράτησης του εδάφους, μικροενδιαιτήματα για τη βιοποικιλότητα της περιοχής κλπ). Στην μεταπυρική διαχείριση, που έχει στόχο την αναγέννηση του δασικού οικοσυστήματος και όχι την μετατροπή της περιοχής σε οικοσύστημα με άλλα χαρακτηριστικά, είναι σημαντικό να αποφευχθούν οι πιέσεις (πχ. η βόσκηση), αλλά και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις σε ευρεία κλίμακα, όπως η αποψίλωση, η ξύλευση, η απομάκρυνση καμένης βιομάζας, η πρώιμη αναδάσωση, η δημιουργία δρόμων, οι οικιστικές παρεμβάσεις κλπ. Κάποιες παρεμβάσεις από τις παραπάνω, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων για την αποφυγή της διάβρωσης, είναι απαραίτητο να γίνονται σε τοπική κλίμακα και σε συγκεκριμένες θέσεις, ανάλογα με την κλίση του εδάφους και το είδος του μητρικού πετρώματος.

Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει την επισκόπηση των καμένων περιοχών, καταγραφή, χαρτογράφηση των περιοχών με μεγάλες κλίσεις και μελέτες σταθεροποίησης εδαφών και τον εντοπισμό των θέσεων που τεκμηριωμένα χρίζουν παρέμβασης, και εντέλει, την επιλογή της κατάλληλης παρέμβασης για κάθε περίπτωση (πχ. οι περιοχές Natura χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης από τις υπόλοιπες περιοχές). Η απαγόρευση της θήρας αποτελεί επίσης σημαντική παράμετρο στην αναζωογόνηση του εδάφους, πχ. τα αγριογούρουνα με το "όργωμα" που κάνουν ανακατεύουν το χώμα και βοηθούν στην αναγέννηση του δάσους.

Επομένως, σε συνέχεια της δημοσιοποίησης των αναθέσεων του έργου της αποψίλωσης καμένων εκτάσεων σε εταιρίες αναδόχων, επισημαίνουμε προς τους επισπεύδοντες διοικητικούς και διαχειριστικούς φορείς την απόλυτη ανάγκη να αποφευχθούν ακατάλληλες και επισφαλείς παρεμβάσεις σε καμένες δασικές εκτάσεις.

Επισημαίνεται ότι με τις εργασίες της αποψίλωσης υπονομεύεται η ικανότητα επανάκαμψης του δασικού οικοσυστήματος, υποβαθμίζεται η βιοποικιλότητα του, ενώ κατά τη διάρκεια παρόμοιων εργασιών διαταράσσονται οι πολύτιμες οικοσυστημικές υπηρεσίες του εδάφους, το οποίο αποτελεί τον κατεξοχήν πόρο που κινδυνεύει από τις φθινοπωρινές βροχοπτώσεις που πλησιάζουν. Πριν από οποιαδήποτε παρέμβαση στις καμένες εκτάσεις απαιτείται η σύνταξη των κατάλληλων μελετών  εφαρμογής, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία της διαδικασίας της φυσικής αναγέννησης, η οποία αποτελεί εγγενή ιδιότητα των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων.

Ως Επιτροπή Περιβάλλοντος και Τροφίμων της ΠΕΒ, απευθύνουμε έκκληση σε όλους τους κρατικούς διοικητικούς και επιστημονικούς φορείς της χώρας που εμπλέκονται ή θα εμπλακούν στο έργο της μεταπυρικής διαχείρισης των καμένων δασικών εκτάσεων και στα μέλη της κοινωνίας των πολιτών για έγκαιρη και  διαρκή επαγρύπνηση με στόχο την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων και την διατήρηση της βιοποικιλότητας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτά. Η όποια προσπάθεια διαχείρισης και προστασίας των καμένων δασών, με βάση και τα οριζόμενα στο άρθρο 117 του Συντάγματος αναφορικά με την διαδικασία αναδάσωσης δασικών εκτάσεων κατεστραμμένων από πυρκαγιά, θα πρέπει να συνοδεύεται από διοικητικές αποφάσεις που θα διασφαλίζουν σε βάθος χρόνου την διατήρηση του δασικού χαρακτήρα της χρήσης των καμένων εκτάσεων.

Επιτροπή Περιβάλλοντος & Τροφίμων-ΠΕΒ