Σαν φοιτήτρια ανθρωπιστικών επιστημών ακούω τη γνωστή φράση, σχεδόν καθημερινά «Και τι θα κάνεις μετά το πτυχίο;». Η αλήθεια είναι πως η συγκεκριμένη ερώτηση με έχει στοιχειώσει. Με πιάνουν στιγμές που πελαγώνω καθώς αισθάνομαι τα σχόλια που ακούω με κάνουν να πιστεύω ότι το επάγγελμα μου δεν έχει χώρο στη χώρα. Γιατί λοιπόν οι ανθρωπιστικές σπουδές είναι τόσο υποβαθμισμένες; Τι είναι εκείνο που αποτρέπει τα παιδιά από το να τις κυνηγήσουν;

Η απάντηση βρίσκεται σε μια κοινωνία που έχει ταυτίσει την «επιτυχία» αποκλειστικά με την εξασφάλιση μιας σταθερής θέσης εργασίας ή την προοπτική υψηλού εισοδήματος. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, όμως, σπάνια συνοδεύονται από τη βεβαιότητα μιας επαγγελματικής πορείας με ξεκάθαρη, προδιαγεγραμμένη εξέλιξη. Αντίθετα, απαιτούν συνεχή προσπάθεια, επινοητικότητα και συχνά δημιουργία ευκαιριών εκεί που δεν υπάρχουν.

Παράλληλα, το ίδιο το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει καλλιεργήσει την ιδέα πως οι θετικές και τεχνολογικές επιστήμες είναι «χρήσιμες», ενώ οι ανθρωπιστικές θεωρούνται χόμπι ή πολυτέλεια. Αυτό οδηγεί πολλούς μαθητές να αποκλείουν τις σπουδές αυτές από τις επιλογές τους, από φόβο ότι θα μείνουν άνεργοι ή θα εξαρτώνται οικονομικά από την οικογένειά τους.

Η υποβάθμιση, όμως, δεν είναι μόνο θέμα αντίληψης. Είναι και ζήτημα κρατικής και θεσμικής πολιτικής: οι θέσεις εργασίας στον πολιτισμό, στην εκπαίδευση, στα μουσεία και στους οργανισμούς που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν πτυχιούχους ανθρωπιστικών επιστημών είναι ελάχιστες και συχνά επισφαλείς. Αντί να επενδύσουμε στον πολιτισμό, τον αντιμετωπίζουμε σαν δευτερεύον, αφήνοντας εκτός χιλιάδες νέους επιστήμονες με γνώσεις, όρεξη και δυνατότητες.

Κι όμως, η κοινωνία μας χρειάζεται τους ανθρώπους που μελετούν τον άνθρωπο, την ιστορία, τη γλώσσα, τις αξίες, την τέχνη. Χρειάζεται αυτούς που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε το παρελθόν, να αναδείξουμε τον πολιτισμό μας, να ερμηνεύσουμε την εποχή μας και να επικοινωνήσουμε καλύτερα μεταξύ μας. Οι ανθρωπιστικές σπουδές δεν είναι περιττές· είναι το υπόβαθρο που δίνει βάθος και προοπτική στην τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη.

Ας σταματήσουμε, λοιπόν, να αντιμετωπίζουμε με καχυποψία τα παιδιά που επιλέγουν τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Ας τους δώσουμε χώρο να δημιουργήσουν, να ερευνήσουν, να ονειρευτούν και να συμβάλουν σε μια κοινωνία πιο καλλιεργημένη, πιο ανοιχτή, πιο ανθρώπινη.

* η Φωτεινή Τζουβελέκη είναι φοιτήτρια φιλοσοφίας