Η απόφαση που ανοίγει έναν νέο δρόμο

Η κήρυξη του ορεινού όγκου του Δήμου Ωραιοκάστρου ως ιστορικού τόπου (ΦΕΚ Δ’ 506/15.07.2025) δεν είναι απλώς μια τυπική θεσμική πράξη. Είναι η επίσημη αναγνώριση ότι ο τόπος μας έχει ιστορικό βάρος, έχει μνήμες και τεκμήρια που αξίζουν να αναδειχθούν. Είναι, όμως, και κάτι παραπάνω: είναι το πρώτο μεγάλο βήμα για να αλλάξουμε σελίδα, να δοκιμάσουμε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που δεν περιορίζεται στα συνηθισμένα. Το Ωραιόκαστρο δεν μπορεί να αρκεστεί μόνο στις υποδομές της καθημερινότητας. Ναι, οι δρόμοι, η καθαριότητα, οι βασικές υπηρεσίες είναι και θα είναι πάντα προτεραιότητα. Αλλά αν θέλουμε να δούμε πραγματική ανάπτυξη, αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για τους ανθρώπους μας, πρέπει να κοιτάξουμε αλλιώς τον τόπο μας. Να αξιοποιήσουμε όσα χρόνια τώρα θεωρούσαμε δεδομένα ή ξεχασμένα.

Η πολιτική της ευκαιρίας – όχι μόνο διαχείριση

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι –δεν πρέπει να είναι– μόνο διαχείριση. Αν περιοριστεί εκεί, μένει στάσιμη και μαζί της μένει στάσιμος και ο τόπος. Οφείλουμε να έχουμε ευρύ ορίζοντα, να διαβάζουμε τις ευκαιρίες και να τις αξιοποιούμε. Η ιστορία μας είναι μια τέτοια ευκαιρία.

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος άφησε τα σημάδια του και στο Ωραιόκαστρο. Πολυβολεία, οχυρώσεις, στρατιωτικές θέσεις είναι διάσπαρτα σε όλο τον ορεινό όγκο. Μέχρι χθες έμεναν αφημένα στη λήθη. Από σήμερα, αποκτούν θεσμική αναγνώριση και μπορούν να μπουν σε ένα σχέδιο ανάδειξης που θα αλλάξει την ταυτότητα του τόπου μας. Κι εδώ θέλω να είμαι ξεκάθαρος - δεν είναι μια θεωρητική κουβέντα. Η διεθνής εμπειρία δείχνει πως τέτοια εγχειρήματα έχουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Στη Γαλλία, τα πεδία της Σομ και του Βερντέν δεν είναι μόνο μνημεία μνήμης· είναι πηγή εισοδήματος για χιλιάδες οικογένειες. Στην Ιταλία, τα παλιά οχυρά του Νότιου Τιρόλου φέρνουν κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες. Στη Σλοβενία, τα μονοπάτια των οχυρώσεων έχουν γίνει κομμάτι διεθνών τουριστικών διαδρομών. 

Θα μπορούσα να παραθέσω μια σειρά στοιχείων και αριθμών που αποτυπώνουν και το απολύτως μετρήσιμο και σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα αυτού του είδους της αξιοποίησης ανάλογων πρωτοβουλιών, όμως δεν είναι αυτός ο στόχος μου. Πριν μιλήσουμε για αριθμούς και δεδομένα πρέπει να αναγνωρίσουμε την δυνατότητα και την ευκαιρία. Στην Ελλάδα, ο τουρισμός μνήμης είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Γιατί να μη γίνει το Ωραιόκαστρο ο πρώτος δήμος στη Βόρεια Ελλάδα που θα τον αναπτύξει;

Οικονομικά οφέλη – πραγματικές προοπτικές

Ο τουρισμός μνήμης και ο πολιτιστικός τουρισμός δεν είναι πολυτέλεια· είναι οικονομία. Κάθε επισκέπτης φέρνει έσοδα σε ξενοδοχεία, καταστήματα, εστιατόρια, ενισχύει την τοπική αγορά. Σύμφωνα με διεθνή στοιχεία, κάθε ευρώ που ξοδεύεται σε αυτού του είδους τον τουρισμό επιστρέφει τριπλάσιο στην τοπική κοινωνία. Πέρα από τα άμεσα έσοδα, δημιουργούνται θέσεις εργασίας. Χρειάζονται ξεναγοί, επαγγελματίες του τουρισμού, άνθρωποι που θα ασχοληθούν με τη συντήρηση, την προβολή, την έρευνα. Είναι μια νέα πηγή απασχόλησης που μπορεί να κρατήσει τους νέους μας στον τόπο τους. Και το πιο σημαντικό-  τέτοια έργα δίνουν υπεραξία σε όλους τους τομείς. Από την τοπική αγροτική παραγωγή, που μπορεί να συνδεθεί με το τουριστικό αφήγημα, μέχρι τη μικρή επιχειρηματικότητα.

Το σχέδιο – τι ακολουθεί

Η κήρυξη του ιστορικού τόπου είναι το πρώτο βήμα. Ανοίγονται δυνητικά μπροστά μας πολλές δυνατότητες. Ενδεικτικά αναφέρω προς ώρας τα εξής:
•    Μελέτες για να γίνουν επισκέψιμα τα σημεία με ιστορικό ενδιαφέρον.
•    Εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα.
•    Συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος για την άρση γραφειοκρατικών εμποδίων της δασικής νομοθεσίας (που στη χώρα μας είναι περίπλοκη και ίσως σε κάποιες περιπτώσεις άδικη).
•    Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ιστορικού και πολιτιστικού αφηγήματος που θα απευθύνεται όχι μόνο σε επισκέπτες αλλά και σε σχολεία, πανεπιστήμια, ερευνητές.

Στο μέλλον, το «Ιστορικό Πάρκο» μπορεί να φιλοξενεί διεθνή συνέδρια, να γίνει τόπος εκπαιδευτικών εκδρομών, να ενταχθεί σε δίκτυα ευρωπαϊκών ιστορικών διαδρομών.

Αλλάζοντας τη νοοτροπία – αλλάζοντας τον τόπο

Το μεγαλύτερο κέρδος, όμως, δεν θα είναι μόνο οικονομικό. Θα είναι το πώς θα δούμε εμείς οι ίδιοι τον τόπο μας. Όταν οι κάτοικοι βλέπουν ότι το Ωραιόκαστρο αναγνωρίζεται, ότι αποκτά ταυτότητα και φήμη, αλλάζει ο τρόπος που τον αντιμετωπίζουν. Γίνεται πηγή περηφάνιας, γίνεται σημείο αναφοράς. Αυτό είναι το νέο αναπτυξιακό μείγμα που προτείνω. Να συνεχίσουμε να φροντίζουμε τις υποδομές και την καθημερινότητα, αλλά ταυτόχρονα να επενδύσουμε στον πολιτισμό και στην ιστορία. Αυτή η στρατηγική δεν φέρνει μόνο επισκέπτες. Φέρνει αυτοπεποίθηση, φέρνει νέες ιδέες, φέρνει προοπτική.

Το Ωραιόκαστρο δεν είναι καταδικασμένο να μείνει ένας προαστιακός δήμος. Μπορεί –και πρέπει– να γίνει παράδειγμα για το πώς ένας τόπος αξιοποιεί την ιστορία του για να χτίσει το μέλλον του. Η ιστορία μας δεν είναι βάρος. Είναι το εισιτήριο για το αύριο. Και εμείς έχουμε την υποχρέωση να την αξιοποιήσουμε.

*Ο Παντελής Τσακίρης είναι δήμαρχος Ωραιοκάστρου

πηγή voria.gr